Założenia AFIR przewidują dostęp do stacji szybkiego ładowania prądem pojazdów osobowych i ciężarowych oraz tankowania wodoru wzdłuż najważniejszych korytarzy transportowych TEN-T Fot. GDDKiA

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad przekazała, że do 2030 r. w ponad 300 punktach zostaną zamontowane urządzenia do zasilania aut energią elektryczną. Już teraz wiadomo, że wyzwaniem będzie ich wpięcie do sieci energetycznej.
Przepisy AFIR, czyli unijnego rozporządzenia dotyczącego rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych wejdą w życie w kwietniu 2024 r. Ich założenia przewidują dostęp do stacji szybkiego ładowania prądem pojazdów osobowych i ciężarowych oraz tankowania wodoru wzdłuż najważniejszych korytarzy transportowych TEN-T. W Polsce takie stacje muszą stanąć przy 7,5 tys. km szybkich tras — to m.in. autostrady A1, A2 i A4 oraz drogi ekspresowe S3, S7 i S8.
Budowa infrastruktury do zasilania aut wymaga nie tylko inwestycji na funkcjonujących już MOP-ach, ale także budowy nowych. Zdaniem ekspertów największym wyzwaniem będzie zapewnienie odpowiedniego zasilania i możliwości przyłączeniowych dla stacji ładowania.
AFIR oznacza dla Polski konieczność wykonania wielu ambitnych zadań związanych z elektromobilnością i paliwami alternatywnymi. Jak sprostać tym wyzwaniom? O planach i strategii działania na najbliższe lata przedstawiciele GDDKiA rozmawiali z przedstawicielami podmiotów z obszaru paliw niekonwencjonalnych.

Czym jest AFIR?

AFIR zastępuje Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE z dnia 22 października 2014 r. w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych. Nowe przepisy wejdą w życie 13 kwietnia 2024 r. W odróżnieniu do wspomnianej dyrektywy, AFIR będzie obowiązywał bezpośrednio, bez potrzeby implementacji.
Rozporządzenie przewiduje m.in. wybudowanie wzdłuż najważniejszych unijnych korytarzy transportowych (tzw. transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T) stacji do szybkiego ładowania pojazdów osobowych i ciężarowych, a także stacji tankowania wodoru.

Spełnienie wymogów dużym wyzwaniem

Obecnie w naszym kraju sieć TEN-T, którą obejmuje AFIR, to łącznie ponad 7,5 tys. km, z czego ok. 3,8 tys. km to sieć bazowa. Niemal tyle samo stanowi sieć kompleksowa. Punkty ładowania zlokalizowane na odcinkach sieci TEN-T, jak również w aglomeracjach miejskich, znajdujących się na przecięciach tych tras, mają zapewnić sprawne poruszanie się pojazdami elektrycznymi po drogach krajowych.
Do wytycznych AFIR odniósł się Maciej Mazur, dyrektor zarządzający z Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych. Zwrócił uwagę m.in. na cele infrastruktury ładowania dla pojazdów eLDV (osobowych) oraz eHDV (ciężarowych). Moc ogólnodostępnych stacji ładowania proporcjonalna do liczby zarejestrowanych aut elektrycznych powinna wynosić 1,3 kW mocy na każde auto elektryczne oraz 0,8 kW mocy dla każdego pojazdu hybrydowego ładowanego z zewnętrznego źródła zasilania. Istnieje możliwość zniesienia tego wymogu, ale wyłącznie w sytuacji, gdy flota samochodów elektrycznych przekroczy 15 proc. Aktualnie w naszym kraju wskaźnik ten wynosi poniżej 0,5 proc.
– Przed nami ogrom wyzwań – powiedział Maciej Mazur. – Minimalna łączna moc wszystkich stacji ładowania dla pojazdów eLDV wzdłuż sieci TEN-T w 2025 r. powinna wynosić ponad 50 MW, natomiast w 2035 r. już ponad 150 MW. Rozmawialiśmy o infrastrukturze innej niż ta, która będzie instalowana na lokalizacjach typu MOP-y bądź lokalizacje położone przy TEN-T. W tym przypadku wyzwania są wielokrotnie wyższe. W 2025 r., biorąc pod uwagę szacunki rozwoju liczby aut elektrycznych BEV i PHEV, mamy wymóg 412 MW. Na dziś posiadamy ponad 100 MW zainstalowanej mocy. W 2030 r. powinniśmy mieć 1690 MW.
Podczas swojego wystąpienia Maciej Mazur wskazał, że dużym wyzwaniem dla Polski będzie również spełnienie wymogów infrastruktury ładowania dla pojazdów eHDV. Nasze państwo stanowi jeden z kluczowych krajów tranzytowych w Unii Europejskiej i dysponuje infrastrukturą drogową, z której każdego dnia korzystają tysiące samochodów ciężarowych. Minimalna łączna moc wszystkich stacji ładowania dla tego typu pojazdów w 2025 r. powinna wynosić 28 MW, a w 2030 r. ponad 571 MW.

Ponad 300 punktów ładowania

W propozycji rozmieszczenia infrastruktury ładowania dla pojazdów osobowych na bazowej sieci TEN-T do 2030 r. uwzględniono 166 lokalizacji, z czego 145 to Miejsca Obsługi Podróżnych, w tym osiem będących jeszcze w realizacji, natomiast 25 to parkingi, które nie są zarządzane przez GDDKiA. W przypadku infrastruktury ładowania dla pojazdów ciężarowych, w 2025 roku kierowcy będą mogli skorzystać ze stacji ładowania w 29 lokalizacjach (moc strefy HDV 1.400 kW), w 2027 roku będzie to już 77 lokalizacji (moc strefy HDV 2.800 kW), a w 2030 roku 166 lokalizacji (moc strefy HDV 3.600 kW).
Przygotowano także propozycję 34 lokalizacji, w których zostanie rozmieszczona infrastruktura stacji tankowania wodoru. Podstawową sprawą jest potwierdzenie faktycznych możliwości technicznych realizacji zadań infrastrukturalnych we wskazanych lokalizacjach.
Propozycja rozmieszczenia infrastruktury ładowania dla pojazdów elektrycznych zostanie przygotowana również dla sieci kompleksowej TEN-T. Obecnie trudnością jest fakt, że nie wszystkie drogi w ramach tej sieci powstały, ale wstępne prace nad planem już trwają.
Jak wyjaśnił Michał Borowiec, zastępca dyrektora Departamentu Zarządzania Siecią Dróg w GDDKiA, większa część z wyznaczonych lokalizacji posiada już podmioty, które nimi zarządzają w oparciu o wieloletnie umowy. 121 ze 166 lokalizacji są to lokalizacje nadzorowane przez GDDKiA. 29 lokalizacji – MOP-ów o funkcji podstawowej – jest wydzierżawionych i na podstawie zawartych umów mają powstać stacje ładowania z minimum dwoma punktami ładowania o mocach minimalnych 2 x 50 kW. 13 lokalizacji nie zostało jeszcze wydzierżawionych. Obecnie trwa proces przygotowywania dokumentacji przetargowej. W przypadku MOP-ów o funkcji komercyjnej – 54 z tych punktów jest już wydzierżawionych, zaś 17 lokalizacji oczekuje na wydzierżawienie.
– Systematycznie redukujemy wymagania w zakresie dzierżawy MOP-ów, zwłaszcza komercyjnych, po to, by koszty inwestycyjne nieco zmniejszyć i poprawić rentowność tych miejsc – dodał Michał Borowiec.
W drugiej części spotkania poruszono temat postępowań przetargowych na MOP-y o funkcji podstawowej na sieci TEN-T. Planowane jest ogłoszenie przetargów na 46 takich miejsc. 31 z nich znajduje się na sieci bazowej, natomiast 15 na kompleksowej.

Stacje ładowania a możliwości przyłączeniowe

GDDKiA złożyła wnioski do operatorów sieci dystrybucyjnych o wydanie warunków przyłączeniowych dla wszystkich 46 lokalizacji MOP o funkcji podstawowej, będących przedmiotem planowanego postępowania przetargowego. Na każdą lokalizację złożono dwa osobne wnioski: odrębnie dla planowanych stacji ładowania dla pojazdów osobowych i ciężarowych. Wnioski złożono na moce spełniające wymagania AFIR.
Jednak nie tylko wydanie warunków przyłączeniowych stanowi istotną kwestię w procesie rozbudowy stacji ładowania aut elektrycznych. W perspektywie 5-10 lat rzeczą niezbędną dla rozwoju tej sieci są przede wszystkim znaczne inwestycje, które muszą być zrealizowane przez operatorów systemu dystrybucyjnego. Za kilkanaście lat sieć dystrybucyjna będzie musiała bowiem obsługiwać znacznie większe moce.

Dwa programy – jeden cel

Szczegóły programu „Wsparcie infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych i infrastruktury do tankowania wodoru” przedstawiła Monika Żółkowska, zastępca dyrektora Departamentu Transformacji Energetyki w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Głównymi celami działań podejmowanych w ramach programu, którego budżet wynosi 870 mln zł, jest dążenie do uniknięcia emisji zanieczyszczeń powietrza, a także obniżenie wykorzystania paliw emisyjnych w transporcie. Do obszarów wspieranych programem należą koszty nabycia/leasingu infrastruktury, budowa/przebudowa infrastruktury ładowania oraz budowa/przebudowa infrastruktury tankowania wodoru. Beneficjentami są jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorcy, spółdzielnie, wspólnoty mieszkaniowe oraz rolnicy indywidualni.
W ramach programu finansowane są przedsięwzięcia polegające na budowie stacji ładowania o mocy nie mniejszej niż 22 kW innej niż ogólnodostępne stacje ładowania, budowie/przebudowie ogólnodostępnej stacji ładowania o mocy nie mniejszej niż 50 kW oraz budowie/przebudowie ogólnodostępnej stacji tankowania wodoru.
Drugi program NFOŚiGW o wartości 1 mld zł – „Rozwój infrastruktury elektroenergetycznej na potrzeby rozwoju stacji ładowania pojazdów elektrycznych” – kierowany jest do operatorów systemu dystrybucyjnego. (red)